Andere informatie en diensten van de overheid: www.belgium.be

Factchecking

Dobbelstenen 'fake' en 'fact'
Factchecken omvat het voeren van een klein onderzoek om na te gaan of bepaalde informatie, beweringen of beelden in overeenstemming zijn met de werkelijkheid en dus waar zijn. Vaak worden factchecks uitgevoerd door onderzoeksjournalisten, maar ook jijzelf kan een factcheck uitvoeren. 

Het doel van factchecking is om feitelijke en objectieve elementen te verzamelen om de waarheidsgetrouwheid van feiten of de juistheid van gepresenteerde cijfers te controleren.

Hoe voer ik zelf een factcheck uit? 

Soms worden foto’s of video's uit hun context gehaald. Om na te gaan of beelden echt kloppen kan je een aantal zaken doen: 

  • Door de foto in een zoekmachine, zoals Google Reverse Image Search, te plaatsen kan je de werkelijke context van de foto achterhalen. 
  • Kijk aandachtig wat je allemaal ziet op de beelden en let goed op de diverse omgevingselementen. Zo kan je nagaan of je bepaalde straatnamen of opschriften kan lezen, en of je bepaalde opvallende gebouwen ziet die je kunnen vertellen wat de locatie van het beeld is.
  • Ga na wie de bron of afzender is en wat diens intentie zou zijn. Probeer op zoek te gaan naar onafhankelijke bronnen om verhalen en beelden te verifiëren. Voorbeelden hiervan zijn buitenlandse nieuwsagentschappen of mensen ter plaatse. 
  • Raadpleeg meerdere bronnen om na te gaan of meerdere bronnen hetzelfde vertellen. Je kan zo op zoek gaan naar andere foto’s en video’s van dezelfde gebeurtenis. Deze kunnen bijkomende informatie geven over de context. Vind je meerdere foto’s/filmpjes terug van dezelfde gebeurtenis met dezelfde beschrijving, dan kan dit aantonen dat het beeld en de beschrijving kloppen. 
  • Lees hier hoe je factchecking tips en technieken kan toepassen op de website van VRT NWSEDMO BELUX en isdatechtzo.nl
  • Met de quiz van EDMO BELUX kan je jouw factcheckvaardigheden testen.
  • Op de website van Mediawijs vind je een overzichtelijke affiche met 10 vragen die je helpen om betrouwbare bronnen te identificeren en je te wapenen tegen desinformatie.
  • Iktwijfel.beeen campagne binnen het project EDMO BELUX, biedt handvaten om zekerheid te brengen in twijfels. Je vindt tips over hoe je online goed kan zoeken, aan wie je raad kan vragen of met wie je kan praten over je twijfels.

Welke organisaties doen aan factchecking?

Twijfel je of een bericht waar is en de bron geloofwaardig is? Er zijn verschillende nieuwsbronnen en organisaties die artikels, video’s en foto’s factchecken voor jou, zoals: 

  • deCheckers is een Vlaams platform waarop alle factchecks die aan internationale kwaliteitsvoorwaarden voldoen worden samengebracht. Op de website kan je bovendien ook zelf een vraag of suggestie voor een factcheck insturen. 
  • Factcheck.Vlaanderen is een onafhankelijke, non-profit website die volledig is toegewijd aan factchecken. Je kan ook zelf een suggestie voor een factcheck sturen via info@factcheck.vlaanderen
  • VRT NWS heeft op zijn website een factcheck rubriek. Wil je zelf iets laten checken, dan kan je een mail sturen naar check@vrtnws.be
  • Ook het nieuwsmagazine Knack heeft een wekelijkse rubriek, genaamd Factcheck
  • Disinfocheck is een website van EDMO BELUX, een onderzoekshub die desinformatie in België en Luxemburg controleert door internationale deskundigen uit onder andere de academische wereld, het maatschappelijk middenveld, de media en journalistiek samen te brengen. 
  • Ook de Europese Unie heeft een website genaamd EUvsDisinfo waarop desinformatie wordt geïdentificeerd, verzameld en gepubliceerd. 
  • AFP Fact Check is een afdeling binnen Agence France-Presse (AFP), een meertalig, multicultureel nieuwsagentschap met als missie het verzorgen van nauwkeurige, evenwichtige en onpartijdige berichtgeving over nieuws dat zich waar en wanneer ook ter wereld afspeelt.
  • BENEDMO is een Vlaams-Nederlands experisenetwerk dat als doel heeft om desinformatie te monitoren en tegen te gaan, mediawijsheid te bevorderen en onderzoek uit te voeren naar de effectiviteit van factchecks. Op hun website vind je interessante publicaties over het thema desinformatie en het proces van fact-checking, alsook een maandelijkse bundeling van factchecks uitgevoerd door betrouwbare factcheck- partners (deCheckers, Factcheck Vlaanderen...).