Andere informatie en diensten van de overheid: www.belgium.be
Terug naar de homepage
  1. Home
  2. Risico's in België
  3. Man-made risico's
  4. Desinformatie

Wat is misinformatie en desinformatie?

'disinformation' tekst op een scherm
We worden meer dan ooit overspoeld door een enorme hoeveelheid informatie vanuit tal van kanalen, zowel online als offline. Onder andere door sociale media kan foutieve of misleidende informatie nog makkelijker, sneller en met een groter bereik verspreid worden, waardoor de impact dus vaak ook groter is. Er bestaan verschillende vormen van misleidende informatie. De meest bekende vorm is desinformatie. 

Wat is desinformatie?

Desinformatie is het doelbewust verspreiden van valse, verkeerde of misleidende informatie om schade toe te brengen. Zo kan de verspreider de bedoeling hebben om meningen te beïnvloeden, geld te verdienen of de samenleving, volksgezondheid of democratie te schaden. Deze berichten kunnen bestaan uit onder andere kwaadwillige leugens en geruchten, gefabriceerde inhoud, manipulatiecampagnes en complottheorieën.

Desinformatie kan verspreid worden via verschillende soorten kanalen, zowel online, bijvoorbeeld via sociale media, als offline.

Desinformatie is een reële dreiging, en kan verschillende schadelijke effecten hebben. Zo kan desinformatie: 

  • democratische processen zoals verkiezingen verstoren; 
  • haat, polarisering, radicalisering en geweld aanwakkeren;
  • wantrouwen zaaien ten aanzien van onder andere traditionele media, onderzoekers en de overheid;
  • onze democratische staat en haar waarden ondermijnen.

De term desinformatie wordt regelmatig verward met het begrip fake news of nepnieuws. Fake news verwijst naar verzonnen berichten die tot doel hebben om mensen bewust te misleiden om geld te verdienen of om de publieke opinie te beïnvloeden. Niet alle desinformatie is 100% vals of gefabriceerd. Vaak zit er wel een kern van waarheid in en gaat het om een combinatie van feiten en verzonnen informatie. De term ‘fake news’ is dus te beperkend om het fenomeen van desinformatie te beschrijven. Het is slechts één vorm van misleidende informatie.

Naast desinformatie onderscheiden we, op basis van de aard en intentie, ook nog andere vormen van misleidende informatie. 

Een schematische weergave van het verschil tussen de begrippen desinformatie, misinformatie en malinformatie;Twee cirkels die elkaar overlappen. Boven de linkercirkel staat de tekst "mate van valsheid". In de linkercirkel staat de tekst "misinformatie: nbewust of onbedoeld verspreiden van foutieve informatie zonder de intentie om schade toe te brengen". Boven de rechtercirkel staat de tekst "intentie om te schaden". In de rechtercirkel staat de tekst "malinformatie: opzettelijk publiceren van (waarheidsgetrouwe) private informatie om persoonlijk of commercieel voordeel te behalen". In het middelste deel waar de cirkels elkaar overlappen staat de tekst "desinformatie: doelbewust verspreiden van valse, verkeerde of misleidende informatie met de intentie om schade toe te brengen.

Misinformatie

Bij misinformatie wordt valse of misleidende informatie niet doelbewust verspreid en weet de verspreider vaak niet dat de informatie onjuist is. De effecten van de verspreiding kunnen wel nog steeds schadelijk zijn. Bijvoorbeeld wanneer je valse berichten deelt met vrienden en familie. Het grote verschil met desinformatie is dat er dus geen intentie is om schade toe te brengen. 

 

Malinformatie 

Een derde vorm is malinformatie. Dit is het opzettelijk publiceren van (waarheidsgetrouwe) private informatie om persoonlijk of commercieel voordeel te behalen. Ook het opzettelijk veranderen van de inhoud, data en tijdsindicatie van authentieke informatie valt onder dit begrip. Bij malinformatie wil de verspreider bewust schade berokkenen. Het grote verschil met desinformatie is dat de informatie wel degelijk juist of waarheidsgetrouw is. Een voorbeeld van malinformatie is het verspreiden van erotische privébeelden.

 

Foreign Information Manipulation and Interference (FIMI)

Foreign Information Manipulation and Interference (FIMI) is de term die binnen de Europese Unie wordt gebruikt voor de inmenging via informatie-operaties van buitenlandse actoren. FIMI is een doorgaans legaal patroon van gedragingen dat onze waarden, procedures en politieke processen bedreigt of negatief kan schaden. Dergelijke activiteit is manipulatief, doelbewust en gecoördineerd, en kan zowel door statelijke als niet-statelijk actoren gebeuren.