Grondwettelijk Hof doet uitspraak over verwerking passagiersgegevens
Strijd tegen georganiseerde criminaliteit en terrorisme
In het kader van de strijd tegen de georganiseerde criminaliteit en terrorisme worden in ons land sinds 2018 de gegevens van passagiers die via internationaal transport reizen geanalyseerd door het Belgische Passagiersinformatie-eenheid (BelPIU) van het Nationaal Crisiscentrum. De dienst bestaat uit analisten van de FOD Binnenlandse Zaken, gedetacheerden van de Geïntegreerde Politie, de Veiligheid van de Staat, Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst en van de Algemene Administratie van de Douane en Accijnzen. België was een van de eerste landen die de Europese PNR-richtlijn (Passenger Name Record) operationaliseerde.
De wet omschrijft duidelijk de doelen en wijze van de verwerking van de passagiersgegevens. Al van bij de aanvang zijn de vrijwaring van de grondrechten en privacy een prioriteit en werden de nodige maatregelen genomen om ongeoorloofde toegang tot de gegevensbank te voorkomen.
Arrest Grondwettelijk Hof
De Franstalige afdeling van de Ligue des droits humains startte in 2018 een gerechtelijke procedure op tot vernietiging van de wet van 25 december 2016 (PNR-wet). Het Europees Hof van Justitie bevestigde in juni 2022 in een arrest de wettelijkheid van de Europese PNR-wet mits interpretatie van een aantal principes (de bewaartermijn, toepassingsgebied van de dataverzameling…) waarover het Grondwettelijk Hof zich nu opnieuw heeft gebogen in het licht van de Belgische PNR-wet. Het Grondwettelijk Hof stelt nu in het arrest dat de wet die het meedelen van passagiersgegevens verplicht, gedeeltelijk vernietigd wordt en acht die wet voor het overige verenigbaar met de Grondwet en met het EU recht voor zover zij op een bepaalde manier wordt geïnterpreteerd.
Het Grondwettelijk Hof vernietigt het artikel waarin staat dat procureurs rechtstreeks opzoekingen mogen laten uitvoeren in het kader van een gerechtelijk onderzoek. Het NCCN bekijkt nu samen met het Openbaar Ministerie op welke manier passagiersgegevens kunnen bijdragen aan gerechtelijke onderzoeken met respect voor de privacywetgeving.
Juridische analyse
Het arrest zal nu grondig juridisch worden geanalyseerd en besproken om te bekijken wat de impact is van het arrest op de werking van de Passagiersinformatie-eenheid en de doelstellingen op vlak van de aanpak van terrorisme en zware criminaliteit. Ook zal op EU-niveau worden besproken wat de impact hiervan is voor de veiligheid van de Europese Schengenzone. Uit deze analyse moet blijken hoe de verwerking van passagiersgegevens op een wettelijke manier verder kan bijdragen aan de strijd tegen de georganiseerde criminaliteit en terrorisme. De afgelopen jaren heeft immers aangetoond dat de verwerking van passagiersgegevens een belangrijk instrument is in de strijd tegen de georganiseerde criminaliteit.